Διοίκηση και υποκίνηση ανθρώπινου δυναμικού
Υποκίνηση είναι η αύξηση των κινήτρων των εργαζόμενων για μεγιστοποίηση της ποσότητας και της ποιότητας της εργασίας που προσφέρουν. Τα κίνητρα αποτελούν την αιτία της εκάστοτε συμπεριφοράς του ατόμου και μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την αποτελεσματικότητα των εργαζόμενων σε μία επιχείρηση.
Η υποκίνηση των εργαζόμενων δεν έχει στόχο την εξουσία της βούλησής τους, αλλά την κατανόηση των αναγκών τους και του τρόπου με τον οποίο σκέπτονται και δρουν. Οι θεωρίες υποκίνησης αποπειρώνται να αναλύσουν τις μεθόδους αντιμετώπισης των εργαζόμενων ώστε αυτοί να είναι ποιοτικά και ποσοτικά παραγωγικοί, δίνοντας σημασία:
- Στην υλική και μη υλική αμοιβή τους
- Στην αποφυγή βιολογικών και ψυχικών επιβαρύνσεων στους χώρους εργασίας
Σύμφωνα με τον Maslow οι άνθρωποι εργάζονται με σκοπό να ικανοποιήσουν ορισμένες ανάγκες τους. Στο βαθμό που οι ανάγκες τους ικανοποιούνται, έχουν τη διάθεση να προσφέρουν περισσότερη και ποιοτικότερη εργασία.
Σύμφωνα με τον Hertzberg, ορισμένοι παράγοντες όπως η αμοιβή, η ασφάλεια, οι συνθήκες εργασίας κλπ. είναι απαραίτητοι για να παραμείνει κάποιος στην εργασία του, χωρίς όμως να αποτελούν κίνητρα για βελτίωση της αποδοτικότητάς του, ενώ ορισμένοι άλλοι παράγοντες όπως η επιτυχία, η αναγνώριση της απόδοσης και η εξέλιξη, λειτουργούν ως κίνητρα για τις επιδόσεις στην εργασία. Ο Hertzberg υποστήριξε ότι για την υποκίνηση του εργαζόμενου είναι απαραίτητος ο εμπλουτισμός της εργασίας, δηλαδή η συμμετοχή του εργαζόμενου στο σχεδιασμό, την οργάνωση και τον έλεγχο της εργασίας του.
Σύμφωνα με τον Vroom η δύναμη της υποκίνησης εξαρτάται:
- Από το βαθμό που οι εργαζόμενοι πιστεύουν ότι η αύξηση των προσπαθειών τους θα οδηγήσει σε αύξηση της απόδοσης,
- Από το βαθμό που η αύξηση της απόδοσης θα οδηγήσει σε αύξηση των αμοιβών και
- Από το βαθμό που οι ίδιοι οι εργαζόμενοι επιθυμούν τις αμοιβές αυτές.
Ως αμοιβές ο Vroom ορίζει τις εσωτερικές (αίσθημα επιτυχίας, ανάπτυξης, ολοκλήρωσης κλπ) και τις εξωτερικές που συνδέονται με τη χρηματική αμοιβή, παροχές, προαγωγή κλπ.
Μία επιχείρηση δεν μπορεί να τροποποιήσει την ευφυΐα και το επίπεδο ικανοτήτων των εργαζόμενων, αλλά μπορεί να βελτιώσει τις γνώσεις τους, να εξασφαλίσει τις θετικά προσανατολισμένες προς την εργασία προθέσεις τους και να αυξήσει τις προσπάθειές τους. Επίσης μπορεί να ορίσει τον κατάλληλο βαθμό δυσκολίας του έργου που καλείται να αναλάβει κάθε εργαζόμενος, ώστε να αποδοθούν τα βέλτιστα αποτελέσματα.
Είναι σημαντικό να δώσει η διοίκηση στους εργαζόμενους την αξία που έχουν. Η αξία αυτή προκύπτει από την βαρύτητα της γνώμης τους και την αναγνώριση των προσπαθειών τους. Η συμμετοχή όλων των εργαζόμενων στη διοίκηση της επιχείρησης δίνει στον καθένα την αίσθηση σημαντικότητας για να ικανοποιήσει το εγώ του και να εργαστεί αποτελεσματικότερα.
Θεωρία ιεράρχησης των αναγκών του Maslow
Η θεωρία του Maslow βασίστηκε στα αποτελέσματα κλινικής έρευνας (ήταν ψυχολόγος που ανάπτυξε τη θεωρία πάνω στα συμπεράσματα που είχε από την εργασία του) και ο ίδιος ο μελετητής δεν σκόπευε η θεωρία του να έχει εφαρμογή στο χώρο εργασίας.
Κατά τον Maslow οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σύμφωνα με το ποιες ανάγκες θέλουν να ικανοποιήσουν. Αυτές οι πέντε κατηγορίες κατατάσσονται σε μία κλίμακα προτεραιότητας, ανάλογα με τη σπουδαιότητα που αποδίδουν σ’ αυτές οι άνθρωποι.
- Φυσιολογικές ανάγκες
- Ανάγκες ασφάλειας (ή σιγουριάς)
- Κοινωνικές ανάγκες
- Ανάγκες εκτίμησης (ή αναγνώρισης)
- Ανάγκες για αυτοπραγμάτωση
Η πυραμίδα του Maslow
Θεωρία ιεράρχησης των αναγκών του McClelland
Στην ομάδα των θεωριών των αναγκών λοιπόν ανήκει και η θεωρία των McClellan.Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι ανθρώπινες ανάγκες είναι αποτέλεσμα μάθησης. Οι τρεις σημαντικότερες ανάγκες που υποκινούν τα άτομα να εργαστούν είναι:
- Η ανάγκη για επίτευξη – Need for Achievement
- Η σύναψη σχέσεων – Need for Affiliation
- Η εξουσία – Need for Power
Δέκα βασικές αρχές της υποκίνησης ή παρακίνησης των εργαζομένων
- Αποδοτική συμπεριφορά = Υ (υποκίνηση) * Ι (ικανότητα).
- Ο βασικός νόμος της υποκίνησης είναι «ο νόμος του αποτελέσματος».
- Η προσδοκία είναι το κλειδί.
- Τα άτομα και οι καταστάσεις διαφέρουν.
- Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν από την αρχή, τι ακριβώς περιμένουν από αυτούς.
- Υψηλοί και συγκεκριμένοι σκοποί οδηγούν σε καλύτερες επιδόσεις.
- Τα θετικά κίνητρα οδηγούν σε θετικά αποτελέσματα.
- Τα άτομα αποδίδουν περισσότερο όταν εργάζονται σε ομάδες.
- Το περιεχόμενο της εργασίας αποτελεί κίνητρο.
- Κατά την πρόσληψη των εργαζομένων. Αυτά που έκανε το άτομο στο παρελθόν, είναι η καλύτερη απόδειξη του τι θα κάνει στο μέλλον.
Διατήρηση της υποκίνησης
Η μείωση της υποκίνησης είναι αποτέλεσμα της αύξησης της ικανοποίησης του ατόμου, ενώ η αύξηση της υποκίνησης είναι αποτέλεσμα της αύξησης των φιλοδοξιών του ατόμου. Όταν το άτομο ικανοποιήσει τις πρωταρχικές του ανάγκες, ή αρχικούς σκοπούς, τότε στρέφεται σε ανώτερες φιλοδοξίες. Έτσι η υποκίνηση του ατόμου διατηρείται.
